Excursie Heitje van Katham en Volgermeerpolder
Het Heitje van Katham ligt erg dicht bij het vissersdorp Volendam. De brede strook groen tussen hoofdweg en parallelweg bevat een grondsoort die bijna nergens anders voorkomt in Noord-Holland, namelijk hoogveen. Doordat de voormalige sloot nooit werd uitgebaggerd is het gaan verlanden met veenmossen. Nu groeit er een unieke flora met vier soorten heide, inclusief lavendelheide. Op minder natte stukken handhaaft zich blauwgrasland met soorten als Tormentil, Tandjesgras en Moerasviooltje. Rond 1400 werd de Katwouderpolder bedijkt en begon verlanding van de Hovensloot, waarschijnlijk een oude getijdengeul. De Hovensloot begon te vervenen waardoor veenmosrietland en moerasheide de overhand kregen. De verschillende stadia van verlanding zijn nog steeds goed zichtbaar in dit kleine natuurgebiedje.
Heitje heeft mondiale betekenis
Het geringe formaat van het heitje, ongeveer anderhalve kilometer lang en maximaal 100 meter breed, staat in geen verhouding met de natuurwaarde ervan. Het Heitje is één van de weinige plekken waar te zien is hoe open water via laagveen uiteindelijk wordt omgezet tot hoogveenweide, het oerlandschap van West-Nederland. Voorts is het natuurgebiedje van groot belang doordat de combinatie van een veenmosrietland met vier heidesoorten, waaronder ook een hoogveensoort, uniek te noemen is, niet alleen op Europees maar zelfs op mondiaal niveau. Deze kwaliteiten zijn gelukkig al vroeg onderkend. Vanaf 1959 voert Landschap Noord-Holland als eigenaar de verantwoordelijkheid over het behoud en beheer van het terrein.
